Bánh Xèo (Rice Pancake Folded in Half or Vietnamese Pizza)
1. Giới thiệu
Bánh xèo đã trở thành loại bánh mang tính đặc trưng của vùng quê
Việt Nam, đặc biệt ở miền Nam và miền Trung. Hiện nay bánh xèo rất
nổi tiếng ở Việt Nam và cộng đồng người Việt trên khắp thế giới.
Theo nhiều giả thuyết, tên bánh xèo có xuất phát từ tiếng “xèo xèo”
trong quá trình đổ bánh.
Ðể được cái bánh xèo cho khéo là cả một nghệ thuật. Bánh có màu
đặc trưng là sắc vàng của nghệ, thêm vị béo, hương thơm của nước cốt
dừa, mép ngoài của bánh mỏng và giòn. Cái để lại dấu ấn cho bữa ăn
bánh xèo chính là các loại lá để ăn với bánh. Từ cái vị chát chát,
chua chua của đọt xoài non, bằng lăng, đến cái mùi hăng hăng của cải
xanh, diếp cá, rau thơm...
2. Quy trình sản xuất

3. Giải thích quy trình
3.1 Chuẩn bị:
Rau sống: rau dùng ăn với bánh xèo rất đa dạng, tùy ý thích, tùy
từng vùng từng mùa mà sử dụng các loại khác nhau từ xà lách, rau
thơm, diếp cá, cải xanh, lá lốt, đọt bằng lăng, đọt xoài, sôi nhái.
Rau phải được rửa sạch, để ráo và xếp ra mâm. Rau nên ngâm trong
nước có muối với nồng độ loãng và ngâm trong thời gian ngắn khoảng
3-5 phút để hạn chế các nguy cơ vi sinh vật.

Nhân bánh:

Nhân bánh bao gồm giá (có thể thay bằng củ sắn), bông điên điển
(chỉ có trong mùa nước nổi) thịt heo, tôm. Giá hay bông điên điển
phải rửa sạch. Củ sắn (miền Bắc gọi là củ đậu) xắt sợi vuông đường
kính khỏang 1mm. Đậu xanh đem ngâm và luộc chín nhưng vẫn giữ nguyên
hạt, để ráo. Thịt heo rửa sạch và xắt miếng mỏng. Tôm hay có thể
dùng tép bạc đem rửa sạch. Tôm có thể để nguyên con hay xẻ làm đôi.
Sau khi để ráo, lần lượt cho tôm, thịt vào chảo xào với chút dầu
ăn nhằm làm chín sơ bộ và nêm gia vị cho vừa ăn, sau đó được lấy ra
để riêng. Tiếp tục xào nhanh điên điển hay củ sắn.
Pha bột: bột được pha theo trình tự sau
- Cho khoảng 1 lít nước ấm vào 0,5 kg dừa khô đã nạo, nhào trộn
và vắt, lược lấy phần nước cốt để riêng, sau đó cho thêm nước vào
phần xác dừa, tiếp tục vắt lấy nước nhì và nước ba. Phần nước dừa
này dùng để pha bột nhằm làm tăng độ béo cho bánh.
- Khuấy đều bột gạo với một ít nước ấm và tất cả nước dừa ở trên,
cho thêm hành lá xắt nhuyễn và bột nghệ để tạo màu vàng đặc trưng
cho bánh. Bổ sung thêm gia vị như muối, đường, bột ngọt. Cũng có thể
cho thêm trứng gà đã đánh nhuyễn vào bột để bánh dòn và nở hơn hay
bổ sung bột mì để tăng độ dòn của bánh.

Nước chấm: tỏi tươi và ớt được bằm thật nhuyễn, cho vào nước ấm.
Thêm đường, nước chanh (hay giấm) và khuấy đều, sau đó cho từ từ
nước mắm vào, nêm nếm vừa ăn. Nước chấm ngon cho bánh xèo phải có vị
mặn vừa phải của nước mắm hài hòa với vị chua của chanh và vị ngọt
của đường.
3.2 Tráng bánh
Đun nóng chảo trên bếp, cho dầu ướt bề mặt chảo (có thể dùng mỡ
heo), sau đó cho khoảng 1 chén nhỏ bột đã pha vào và nhanh tay xoay
tròn chảo để tráng đều bánh. Dựa vào tính chất tạo màng và tạo gel
(có cấu trúc đặc, dai và mềm) của tinh bột. Các hạt tinh bột gạo đã
hút nước và phân tán trong nước, khi được gia nhiệt sẽ trương nở, hồ
hóa và kết hợp tạo thành lớp màng bánh mỏng trên bề mặt chảo.

Khi bề mặt bánh đã khô (khoảng 1 phút) ta lần lượt cho tôm, thịt,
giá, đậu xanh vào giữa bánh. Đậy nắp thêm khoảng 20-30 giây cho chín
bánh và nhân. Đợi bánh vàng đều, phần rìa bánh bung lên và có mùi
thơm của bột, ta gập bánh lại làm hai cho còn nửa hình tròn và lấy
ra dĩa.
Chảo để tráng bánh phải thật nóng. Tuy nhiên, sau khi tráng bánh,
cần sử dụng lửa nhỏ để làm cho bánh vàng đều. Một cái bánh xèo ngon
thường phải to như chiếc đĩa lớn, bánh mỏng, vành bánh giòn và thành
phần của nhân bánh trải đều. Bánh được ăn nóng với rau sống và nước
chấm.

4. Giá trị dinh dưỡng
Một cái bánh xèo cung cấp năng lượng trung bình khoảng 300-350
kcal với sự có mặt đầy đủ các thành phần dinh dưỡng khác nhau từ
nguyên liệu chế biến (tinh bột, đạm, chất béo).
Bánh xèo rất hấp dẫn thực khách bởi cách ăn của nó. Ăn bánh xèo
đúng điệu phải là phải dùng tay để gói. Trải những chiếc lá non lên
bàn tay, bỏ vào một chút bánh kèm nhân, cuộn lại chấm nước mắm
chanh, tỏi, ớt... cứ nhẩn nha nhai mà tận hưởng cái mùi vị của cây
trái vườn nhà. Bánh xèo Nam bộ được ăn với gần 20 loại rau khác
nhau. Nhìn chung các loại rau ăn với bánh xèo tương đối giàu
carotene, vitamin C, muối khoáng, có loại rau còn chứa một số vị
thuốc tốt cho cơ thể. Ăn bữa bánh xèo thơm ngon không những được
thưởng thức hương vị ngon, tươi của các loại rau, mà còn tạo điều
kiện cho cơ thể tiếp nhận các chất dinh dưỡng qua các loại rau đó.
Vượt ra khỏi biên giới quốc gia, bánh xèo đã được mang đi giới
thiệu ở rất nhiều nơi trên thế giới và đã được ưa thích. Trong các
buổi tổ chức giới thiệu văn hóa Việt Nam ở Mỹ và các quốc gia khác
trên thế giới, bánh xèo Nam bộ là một trong những món ăn gây nhiều
ấn tượng với thực khách.
* Tài liệu tham khảo: các hình ảnh minh họa tham khảo từ trang
web www.fao.org |